Αγία Δύναμις
Χρονολόγηση: τοποθετείται χρονικά στα πρώτα έτη της οθωμανικής κατοχής.
Τοποθεσία: Βρίσκεται στην οδό Μητροπόλεως, κάτω από το κτήριο όπου παλαιότερα στεγαζόταν το Υπουργείο Παιδείας. Έχει κτιστεί πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού αφιερωμένου στον Ηρακλή
Ονομασία: Ο ναός, που είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου και γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου, ονομάζεται Αγία Δύναμις, καθώς πιστεύεται ότι προστατεύει τις κυοφορούσες γυναίκες και τους χαρίζει έναν ασφαλή και ανώδυνο τοκετό. Είναι γνωστός και ως Μετόχι του Ροδακιού, από το όνομα της γειτονιάς της, και ως Μεντελίτισσα. Το τελευταίο αυτό όνομα είναι παραφθορά του ονόματος Πεντέλη σε Μεντέλη, αφού από το 16ο αιώνα ανήκει στη Μονή Πεντέλης.
Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά:
Τοποθεσία: Βρίσκεται στην οδό Μητροπόλεως, κάτω από το κτήριο όπου παλαιότερα στεγαζόταν το Υπουργείο Παιδείας. Έχει κτιστεί πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού αφιερωμένου στον Ηρακλή
Ονομασία: Ο ναός, που είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου και γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου, ονομάζεται Αγία Δύναμις, καθώς πιστεύεται ότι προστατεύει τις κυοφορούσες γυναίκες και τους χαρίζει έναν ασφαλή και ανώδυνο τοκετό. Είναι γνωστός και ως Μετόχι του Ροδακιού, από το όνομα της γειτονιάς της, και ως Μεντελίτισσα. Το τελευταίο αυτό όνομα είναι παραφθορά του ονόματος Πεντέλη σε Μεντέλη, αφού από το 16ο αιώνα ανήκει στη Μονή Πεντέλης.
Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά:
- μονόκλιτη βασιλική με καμάρα και ξύλινη στέγη
- ανατολικά υπάρχουν 3 ημικυκλικές αψίδες από τις οποίες μόνο η κεντρική εξέχει, ενώ οι άλλες δύο είναι εγγεγραμμένες στο εσωτερικό του τοίχου
- τα παράθυρα είναι στενά σαν πολεμίστρες
- δυτικά υπάρχει θύρα με μαρμάρινο πλαίσιο
Εικονογράφηση: Στους τοίχους διακρίνονται ίχνη παλαιών τοιχογραφιών, όπως η Αγία Φιλοθέη (πολιούχος Αγία της Αθήνας), η Αγία Μαρίνα, η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Δημήτριος, ο Άγιος Διονύσιος, ο Άγιος Ιερόθεος, η Αποτομή του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου, η Αγία Αικατερίνη, η Αγία Κυριακή.
Πληροφορίες για το ρόλο της εκκλησίας στα χρόνια της Επανάστασης;
Κατά τα χρόνια της Επανάστασης πιστευόταν ότι η Αγία Δύναμις χάριζε δύναμη στους αγωνιστές για αντίσταση ενάντια στους Τούρκους. Κάτω από την Αγία Τράπεζα υπήρχε σκάλα 15 μ. βάθους που οδηγούσε σε έναν υπόγειο χώρο σαν σπηλιά. Αυτός χρησιμοποιούνταν από τους καλόγερους της Μονής ως εργαστήριο παρασκευής πυρίτιδας, σφαιρών και φυσεκιών στα χρόνια της Επανάστασης. Αυτά μεταφέρονταν με υπόγεια στοά στο σκοπευτήριο της Καισαριανής απ’ όπου τα έπαιρναν οι αγρότες και τα πήγαιναν στους αγωνιστές. Στους τοίχους υπάρχουν παλιές τοιχογραφίες και σκαλισμένες παραστάσεις πουλιών, φύλλων αμπέλου και αγγέλων που κρατούν ρομφαίες, γεγονός που υποδηλώνει ότι παλαιότερα εκεί ήταν τόπος λατρείας. Ακόμη σώζονται και κάποιες παλαιότερες μικρές κολώνες, ίσως του ναού του Ηρακλή.
Πληροφορίες για το ρόλο της εκκλησίας στα χρόνια της Επανάστασης;
Κατά τα χρόνια της Επανάστασης πιστευόταν ότι η Αγία Δύναμις χάριζε δύναμη στους αγωνιστές για αντίσταση ενάντια στους Τούρκους. Κάτω από την Αγία Τράπεζα υπήρχε σκάλα 15 μ. βάθους που οδηγούσε σε έναν υπόγειο χώρο σαν σπηλιά. Αυτός χρησιμοποιούνταν από τους καλόγερους της Μονής ως εργαστήριο παρασκευής πυρίτιδας, σφαιρών και φυσεκιών στα χρόνια της Επανάστασης. Αυτά μεταφέρονταν με υπόγεια στοά στο σκοπευτήριο της Καισαριανής απ’ όπου τα έπαιρναν οι αγρότες και τα πήγαιναν στους αγωνιστές. Στους τοίχους υπάρχουν παλιές τοιχογραφίες και σκαλισμένες παραστάσεις πουλιών, φύλλων αμπέλου και αγγέλων που κρατούν ρομφαίες, γεγονός που υποδηλώνει ότι παλαιότερα εκεί ήταν τόπος λατρείας. Ακόμη σώζονται και κάποιες παλαιότερες μικρές κολώνες, ίσως του ναού του Ηρακλή.
Εργαλεία